Problem skóry wrażliwej po raz pierwszy dyskutowany był w 1947, zaś precyzyjniej opisany został dopiero w 1986 roku przez Thiers’a. Wprawdzie termin skóra wrażliwa do dziś nie doczekał się adekwatnej definicji naukowej, istnieje jednak pięć stosunkowo łatwych do zaobserwowania symptomów, których występowanie powinno skłaniać do starannego doboru kosmetyków i preparatów pielęgnacyjnych.
Skórę wrażliwą charakteryzują zgłaszane przez pacjentów odczucia, takie jak: kłucie, pieczenie, mrowienie, świąd i ból. Pomimo że symptomy te są przejściowe i nie zawsze związane z występowaniem wykwitów skóry, znacząco obniżają one jakość życia pacjentów. Widoczne zmiany skórne, jeżeli występują, manifestują się najczęściej w postaci rumienia, suchości skóry lub złuszczania. Skóra wrażliwa może współistnieć z innymi chorobami dermatologicznymi jak: atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry, wyprysk kontaktowy czy trądzik różowaty.
Epidemiologia
Występowanie problemu skóry wrażliwej w Europie szacuje się średnio na poziomie 38,4% (skóra bardzo wrażliwa 9-17,7%).
Występowanie problemu skóry wrażliwej w Europie szacuje się średnio na poziomie 38,4% (skóra bardzo wrażliwa 9-17,7%). Warto nadmienić, że odsetek wyliczony na podstawie raportowania problemu przez samych pacjentów jest dużo wyższy i sięga 68,4%. Według ostatnich analiz problem skóry wrażliwej dotyka w równym stopniu mężczyzn i kobiety. Mimo licznych badań nie wykazano jednoznacznych, wiarygodnych różnic etnicznych, wiekowych czy rasowych w występowaniu tego problemu, choć można znaleźć doniesienia dowodzące, że skóra wrażliwa dotyczy głównie osób młodszych, a jej symptomy rzadziej występują u Azjatów.
Wrażliwe obszary
Problem skóry wrażliwej jest zwykle utożsamiany ze skórą twarzy, jednak może on obejmować skórę innych części ciała, najczęściej skórę rąk, ale też owłosioną skórę głowy oraz, wg częstości występowania: stóp, karku, torsu i pleców. Na twarzy najbardziej wrażliwym miejscem są fałdy nosowo-wargowe. Co ciekawe, nadmierną wrażliwość w obrębie skóry głowy, opisywaną jako pieczenie, klucie lub mrowienie zgłaszają głównie kobiety, a z wiekiem dolegliwości te przybierają na sile. Zjawisko to tłumaczy się zmianami pojawiającymi się w obrębie zakończeń nerwowych oraz zwiększoną skłonnością do podrażnień związaną z przewlekłym narażeniem na surfaktanty zawarte w szamponach.
Przyczyny powstawania
Symptomy charakteryzujące skórę wrażliwą, takie jak: pieczenie, świąd, kłucie, mrowienie czy ból pojawiają się lub nasilają pod wpływem: promieniowania UV, zanieczyszczenia powietrza, niskich lub wysokich temperatur, wiatru, kosmetyków, diety, alkoholu, stresu oraz działania hormonów.
Patomechanizm powstawania odczuć charakterystycznych dla skóry wrażliwej jest wieloczynnikowy i nie do końca poznany. Obecnie wiele badań sugeruje związek skóry wrażliwej z defektem bariery naskórkowej, który polega na zaburzeniach funkcji i składu naskórka np. ceramidów. Pacjenci z problemem skóry wrażliwej prezentują gorsze nawodnienie warstwy rogowej naskórka – obserwuje się u nich zwiększoną przeznaskórkową utratę wody, która nasila się pod wpływem czynników drażniących. Nieprawidłowa bariera naskórkowa sprzyja przenikaniu alergenów i nie chroni zakończeń nerwowych znajdujących się w skórze. Brak wystarczającej ochrony wywołuje kaskadę skomplikowanych procesów prowadzących do wzniecania lokalnej reakcji zapalnej, a związana z tym stymulacja receptorów (m.in. TRPV1 – transient receptor potential chanel,vanilloid family 1) na bezmielinowych włóknach nerwowych typu C, odpowiada za powstanie uczucia bólu, świądu i pieczenia skóry, charakterystycznych dla skóry wrażliwej.
Mimo wielu badań problem skóry wrażliwej wciąż pozostaje wyzwaniem nomenklaturowym, patogenetycznym i terapeutycznym.
Literatura:
- Buhe V. Pathophysiological Study of Sensitive Skin. Acta Derm Venereol 2015 Epub ahead of print.
- Richters R. What Is Sensitive Skin? A Systematic Literature Review of Objective Measurements. Skin Pharmacol Physiol 2015; 28: 75–83.
- Berardesca E. Sensitive skin: an overview. International Journal of Cosmetic Science, 2013, 35, 2–8.
- Misery L. Sensitive skin. JEADV 2016, 30 (Suppl. 1), 2–8.
- Pinto P. Is there any barrier impairment in sensitive skin?: a quantitative analysis of sensitive skin by mathematical modeling of transepidermal water loss desorption curves. Skin Research and Technology 2011; 17: 181–5.
- Escalas-Taberner J. Sensitive Skin: A Complex Syndrome. Actas Dermosifiliogr. 2011; 102(8): 563-71.
- Lev-Tov H. The Sensitive Skin Syndrome Indian J Dermatol. 2012 Nov-Dec; 57(6): 419–23.
Współautorką tekstu jest dr n. med. Magdalena Trzeciak.
Doktor nauk medycznych, magister biotechnologii, od początku pracy związana z Kliniką Dermatologii, Wenerologii i Alergologii GUMed, gdzie od 2015 roku jest zatrudniona na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Autorka ponad 450 publikacji, własnej książki, wykładowca na licznych kongresach polskich i zagranicznych. Od wielu lat zaangażowana w tematykę dermatologii onkologicznej – brała udział w wielu grantach i projektach naukowych poświęconych tej dziedzinie nauki. Od roku 2012 pozostaje członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (PTD), a od 2015 – wiceprzewodniczącą Zarządu Sekcji Onkologicznego PTD. Oprócz klasycznej dermatologii specjalizuje się także w dermatologii estetycznej. Jest członkiem World Society Interdisciplinary Anti-Ageing Medicine oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Estetycznej dla lekarzy i kosmetologów. Pracowała również jako ekspert ds. oceny bezpieczeństwa preparatów kosmetycznych dopuszczanych na rynek polski.
